Berachain i narodziny Proof-of-Liquidity

Podsumowanie

Artykuł zawiera trzy części przeznaczone dla różnych typów czytelników:

🟦 Dla ciekawych (poziom początkujący): Dopiero wchodzisz w świat krypto albo po prostu chcesz dowiedzieć się, o co chodzi? Zacznij tutaj.

🟨 Dla fanów krypto (poziom średniozaawansowany): Wiesz, czym różni się staking od slashingu? To część dla Ciebie.

🟥 Dla budowniczych (poziom zaawansowany): Szczegółowe omówienie działania systemu, kompromisów projektowych oraz strategicznego kontekstu, w jakim funkcjonuje Berachain.

Wybierz część, która najlepiej odpowiada Twojemu poziomowi wiedzy i zainteresowaniom, lub przeczytaj wszystkie, aby uzyskać pełniejszy obraz.

🟦 Dla ciekawych (poziom początkujący)

Czym jest Berachain i dlaczego to ważne?

Wyobraź sobie miasto, w którym tylko właściciele nieruchomości zarabiają, a sklepy i restauracje płacą czynsz, ale niewiele z tego mają. Tak właśnie działa dziś wiele sieci blockchain. Osoby zabezpieczające sieć – tzw. walidatorzy – otrzymują nagrody jedynie za „zamrożenie” kapitału, podczas gdy aplikacje napędzające aktywność często ledwo wiążą koniec z końcem.

Berachain chce odwrócić ten model. To nowy typ sieci blockchain, który nagradza aplikacje i użytkowników faktycznie ożywiających ekosystem. Zamiast płacić walidatorom za samo trzymanie tokenów, wynagradza ich za wspieranie realnej aktywności, np. dostarczanie płynności. Odbywa się to w ramach mechanizmu Proof-of-Liquidity, który zamienia nagrody za produkcję blokowów w swoisty rynek, gdzie dAppy konkurują o uwagę, a użytkownicy otrzymują gratyfikacje za udział.

Można to porównać do miasta, w którym im więcej osób odwiedza Twój sklep, tym większe otrzymujesz ulgi podatkowe, a właściciele nieruchomości zarabiają tylko wtedy, gdy ich najemcy dobrze prosperują.

To dopiero początek, a sam model jest złożony. Jeśli jednak się sprawdzi, może odmienić sposób rozwoju nowych blockchainów — tak, aby twórcy, użytkownicy i infrastruktura mogli wspólnie czerpać korzyści.

🟨 Dla fanów krypto (poziom średniozaawansowany)

Berachain to blockchain warstwy pierwszej (Layer 1) zgodny z EVM, który wprowadza nowy mechanizm konsensusu – Proof-of-Liquidity (PoL). Zamiast nagradzać bezczynnych posiadaczy tokenów, system rozdziela emisje przez rynek "Reward Vaults" – skarbców, powiązanych z produktywną aktywnością, takich, jak dostarczanie płynności czy udzielanie pożyczek. Protokoły mogą oferować „łapówki”, aby przyciągnąć więcej emisji.

Użytkownicy zdobywają token zarządzania $BGT, który mogą delegować, aby wzmacniać walidatorów, lub spalić, aby otrzymać $BERA. Tworzy to mechanizm sprzężenia zwrotnego: walidatorzy rywalizują o wzmocnienia, protokoły – o emisje, a użytkownicy pomagają efektywnie rozdysponować nagrody blokowe.

Architektura obejmuje trzy tokeny:

• $BERA – do opłat transakcyjnych i stakingu (możliwy slashing).
• $BGT – do zarządzania i wzmacniania (nieprzenoszalny).
• $HONEY – natywny stablecoin do zastosowań w DeFi.

Berachain działa na BeaconKit – modułowym frameworku konsensusu, który łączy CometBFT z Engine API. Ethereum, zapewniając szybką finalizacje, optymistyczne wykonywanie transakcji i pełną identyczność z EVM, a nie tylko zgodność. Oznacza to, że istniejące narzędzia Ethereum działają tu bez żadnych modyfikacji.

W porównaniu z tradycyjnymi blockchainami Proof-of-Stake, Berachain zmienia system motywacji – zamiast nagradzać samo „zamrażanie” tokenów, premiuje realne korzystanie z sieci. Minusem jest jednak większa złożoność – zarówno od strony technicznej, jak i ekonomicznej – oraz konieczność utrzymania stałej aktywności zdecentralizowanych aplikacji, aby walidatorzy mogli generować przychód.

🟥 Dla twórców i założycieli (poziom zaawansowany)

Co optymalizuje Berachain i dlaczego wpisuje się w obecne trendy infrastrukturalne?

Berachain eksperymentuje na poziomie warstwy konsensusu, celem eksperymentu jest zmiana sposobu działania bodźców ekonomicznych w systemach Proof-of-Stake (PoS). Model Proof-of-Liquidity (PoL) wprowadza wymuszony z definicji rynek pomiędzy walidatorami, protokołami i użytkownikami. Walidatorzy otrzymują emisję tokenów $BGT, którą muszą kierować do zatwierdzonych skarbców (z ang. Rewards Vaults) powiązanych z produktywną aktywnością w ekosystemie. Protokoły rywalizują o te emisje, oferując w zamian swoje natywne tokeny w formie „łapówek”, a użytkownicy zdobywają $BGT poprzez udział w systemie – mogą je delegować, aby wzmacniać pozycję wybranych walidatorów, lub spalać w stosunku 1:1, by otrzymać token $BERA.

Kluczowa zmiana ekonomiczna: rentowność walidatorów staje się zależna od faktycznego wykorzystania sieci. Jest to celowa odpowiedź na tzw. "Fat Protocol Thesis", mająca na celu zatrzymanie większej części wartości w warstwie aplikacji oraz uczynienie walidatorów odpowiedzialnymi za kondycję ekosystemu. W porównaniu do rozwiązań takich jak EigenLayer czy protokoły restakingu, Berachain wymusza tę dynamikę już na poziomie konsensusu.

Technicznie rzecz biorąc, Berachain’s BeaconKit umożliwia uruchamianie niezmodyfikowanych klientów wykonawczych Ethereum (np. Geth, Reth) na bazie CometBFT. Zapewnia to szybkie finalizacje, pełną identyczność z EVM oraz modułowość — w tym obsługę niestandardowych konstruktorów bloków i logiki specyficznej dla aplikacji. Niewielkie forki (bera-geth, bera-reth) wprowadzone wraz z BRIP-0004 wspierają dystrybucję nagród w ramach bloków wykonawczych.

Kompromisy obejmują: większą złożoność ekonomiczną i architektoniczną, zależność od mechanizmów zarządzania oraz ryzyko powstania kartelu walidatorów. System zakłada stały popyt protokołów na emisje; jeśli popyt ten spadnie, model de facto powraca do formy zbliżonej do klasycznego PoS.

Projekt Berachain najlepiej sprawdzi się w ekosystemach z aktywnymi protokołami DeFi, które mogą integrować się ze skarbcami. Deweloperzy korzystają z narzędzi znanych z Ethereum i bodźców płynnościowych, jednak muszą uwzględnić koszt początkowego uruchomienia emisji. Długoterminowa trwałość projektu zależy od różnorodności protokołów oraz odporności mechanizmów zarządzania.

Wprowadzenie

System motywacji walidatorów w blockchainach Proof-of-Stake (PoS) od dawna jest niedopasowany do rzeczywistego rozwoju sieci. Walidatorzy są nagradzani za zamrażanie tokenów, a nie za wspieranie faktycznej aktywności na sieci, takiej jak dostarczanie płynności czy udzielanie pożyczek. Taka dynamika może prowadzić do niedoboru kapitału w ekosystemach i sprzyjać bierności zamiast aktywnego udziału.

W 2016 roku Joel Monegro przedstawił tzw. Tezę Tłustego Protokołu ( z ang. Fat Protocol Thesis), która szybko stała się jednym z kluczowych punktów odniesienia w świecie krypto. Wprowadzała ona pojęcie „grube protokoły, chude aplikacje” - odwrócenie układu znanego z Web2. W Web2 aplikacje, takie jak Facebook, Snapchat czy Spotify, zgarniały prawie całą wartość rynkową, podczas gdy protokoły internetowe, na których działały (np. HTTP czy TCP/IP), były powszechne, wymienne i praktycznie pozbawione wartości. W krypto – jak zauważył Monegro - nastąpiła zmiana: protokoły blockchain (np. Ethereum) zaczęły przechwytywać więcej wartości, niż aplikacje budowane na ich bazie.

Czas pokazał, że miał rację – od tego czasu większość kapitalizacji rynkowej i zainteresowania w Web3 skupia się właśnie na warstwie protokołów (L1 i L2), podczas gdy wiele dApps ma problem, aby utrzymać swoją wartość lub zbudować stabilny model biznesowy.

I tu pojawia się wyzwanie: Web3 nie potrzebuje tylko kolejnego blockchaina L1 czy L2. Potrzebuje dobrych aplikacji. Tymczasem te aplikacje działają w środowisku, w którym płacą swego rodzaju „czynsz” na rzecz protokołu - czy to przez opłaty transakcyjne (gas fees), czy przez ekspozycję MEV (Maximal Extractable Value) - podczas gdy walidatorzy i producenci bloków zabierają lwią część zysku. Jeśli nie zmieni się ten układ, ekosystem ryzykuje powtórzenie schematów centralizacji z Web2 – tylko z innymi „poborcami podatkowymi”.

Berachain, to nowa sieć blockchain warstwy pierwszej zgodny z EVM, zbudowany na Cosmos SDK, proponuje inne podejście: Proof of Liquidity (PoL). W tym modelu inflacyjne nagrody trafiają do dostawców płynności, a nie samych posiadaczy tokenów. Celem jest, aby bezpieczeństwo walidatorów i realne użycie ekosystemu wzajemnie się wzmacniały. W dalszej części artykułu wyjaśniono, jak działa architektura Berachain, w jaki sposób dwa różne tokeny zmieniają system motywacji oraz jakie kompromisy wprowadza to rozwiązanie w porównaniu do standardowych mechanizmów Proof‑of‑Stake.

Jak to działa?

Proof of Liquidity: Nagrody powiązane z użyciem Sieci

Berachain wprowadza mechanizm Proof of Liquidity (PoL), który zastępuje tradycyjne nagrody za staking. Zamiast przekazywać nagrody blokowe bezpośrednio walidatorom lub delegującym, sieć emituje token zarządzania $BGT, który walidatorzy muszą dystrybuować do tzw. Reward Vaults (skarbce nagród). Nagradzają one użytkowników za dostarczanie płynności lub inne działania wspierające ekosystem.

Schemat działania:

1. Wejście do zestawu walidatorów – walidator stakuje $BERA i musi znaleźć się wśród 69 największych stakerów, aby móc produkować bloki.
2. Nagrody za blok – po wybraniu do produkcji bloku, walidator otrzymuje
• Stałą emisję $BGT (określoną z góry),
• Emisję skierowaną do vaultów, którą musi rozdzielić pomiędzy zatwierdzone Reward Vaults.
3. Łapówki (bribes) – protokoły mogą umieszczać w vaultach swoje łapówki.
4. Wybór vaultów – walidator decyduje, które vaulty finansuje, w zamian otrzymując „łapówki" od protokołów.
5. Udział użytkowników – użytkownicy mogą deponować w vaultach tokeny kwalifikujące się do PoL (np. tokeny LP czy potwierdzenia z platform lendingowych) i otrzymywać w zamian $BGT.
6. Boostowanie walidatorów – posiadacze $BGT mogą zwiększać przyszłe przydziały $BGT dla wybranych walidatorów.
7. Dzielenie się łapówkami - walidatorzy mogą przekazywać część otrzymanych „łapówek" swoim boosterom $BGT.
8. Wyjście z systemu – każdy posiadacz $BGT może spalić je w stosunku 1:1 za $BERA.

W ten sposób powstaje zamknięty ekosystem, w którym zyski walidatora zależą od:

• Skali boostowania przez użytkowników ($BGT boost).
• Wysokości łapówek od protokołów.
• Ustawionej prowizji od dzielonych nagród.

Źródło: https://docs.berachain.com/learn/what-is-proof-of-liquidity

Role i przepływ tokenów

Berachain korzysta z modelu dwóch tokenów w ramach konsensusu Proof-of-Liquidity:

• $BERA – token do opłat transakcyjnych i stakingu. Zabezpiecza sieć poprzez „bonding” walidatorów i służy do płacenia za transakcje. Jest to jedyny token w protokole, który może podlegać „slashingowi” (karze za niewłaściwe działanie walidatora).
• $BGT – token zarządzania i nagród. Nie można go swobodnie przesyłać między adresami. Można go zdobyć wyłącznie poprzez nagrody blokowe (dla walidatorów) lub uczestnictwo w skarbcach nagród (Reward Vaults) dla użytkowników. $BGT służy do boostowania walidatorów oraz głosowania w ramach zarządzania on-chain.

Rodzimy stablecoin dla DeFi:

• $HONEY – nadzabezpieczony stablecoin powiązany z dolarem amerykańskim (USD). Emitowany poprzez skarbce (vaults) i wykorzystywany w natywnych protokołach DeFi Berachain.

$BGT odgrywa kluczową rolę w koordynacji wyboru walidatorów i dystrybucji nagród. Można go delegować walidatorom (zwiększając ich emisję nagród), używać w głosowaniach oraz wymienić w stosunku 1:1 na $BERA. Jednak po spaleniu na $BERA nie można odwrócić tego procesu – aby zdobyć nowe $BGT, trzeba ponownie uczestniczyć w dostarczaniu płynności lub innych zatwierdzonych aktywnościach.

$HONEY pełni funkcję wewnętrznej jednostki rozliczeniowej protokołu w handlu i pożyczkach. Nie jest bezpośrednio częścią mechanizmu Proof of Liquidity, ale krąży w skarbcach i natywnych aplikacjach, wspierając aktywność gospodarczą w całym łańcuchu.

Mechanizm boostowania i formuła emisji

Współczynnik boost x każdego walidatora określa jego udział w całkowitej emisji $BGT. Im wyższy boost, tym większą częścią emisji dysponuje walidator, jednak zwroty rosną w sposób wklęsły, aby wspierać decentralizację.

Źródło: honeypaper.berachain.com

Walidatorzy z zerowym boostem otrzymują jedynie podstawową nagrodę B. Wraz ze wzrostem liczby delegowanych $BGT emisje kierowane do skarbców rosną szybko, po czym się wypłaszczają. Ma to zniechęcać „wieloryby” do dominacji w boost.

Odkup i równowaga rynkowa

$BGT można w każdej chwili spalić w stosunku 1:1 na $BERA, co zapewnia opcję wyjścia i minimalną wartość (tzw. floor value). Ten mechanizm pomaga utrzymać równowagę między podażą a popytem:

• Gdy łapówki od protokołów są wysokie - użytkownicy farmią $BGT, aby boostować walidatorów i zdobywać część wspólnych nagród.
• Gdy łapówki zanikają lub emisja $BGT przewyższa popyt - użytkownicy spalają $BGT za $BERA.

Efekt: zmniejsza się podaż, nagrody koncentrują się wśród mniejszej liczby posiadaczy, a system wraca do równowagi.

W przeciwieństwie do protokołów takich jak Curve czy Solidly, emisje PoL są endogeniczne – nagrody blokowe muszą być wydawane, aby utrzymać konsensus, ale tworzą wartość ekonomiczną tylko wtedy, gdy walidatorzy odpowiednio je alokują.

Jednym z najważniejszych stabilizatorów w systemie zachęt Berachain jest mechanizm odkupu 1:1 pomiędzy $BGT i $BERA. Każdy posiadacz $BGT może spalić swoje tokeny, aby otrzymać $BERA po stałym kursie, skutecznie opuszczając gospodarkę PoL.

Ten proces odkupu wprowadza samoregulujący mechanizm rynkowy:

• Gdy zachęty od aplikacji są silne, posiadacze $BGT lepiej wychodzą na boostowaniu walidatorów i zdobywaniu wspólnych „łapówek". Koszt utraconych możliwości ze spalenia $BGT jest wysoki, więc użytkownicy zachowują i gromadzą tokeny, zwiększając płynność systemu i uczestnictwo w skarbcach.
• Gdy dochód z zachęt spada poniżej tempa emisji $BGT, użytkownicy zaczynają wymieniać $BGT na $BERA. To zmniejsza krążącą ilość $BGT i liczbę osób uprawnionych do emisji, zwiększając dochód na każdy token $BGT pozostający w obiegu.

Ta dynamika „pchania i ciągnięcia” stale przesuwa system w stronę równowagi. Zapewnia, że nagrody blokowe są atrakcyjne tylko wtedy, gdy generują wartość ekonomiczną. W przeciwieństwie do modeli takich jak Curve czy Solidly, gdzie inflacja jest egzogeniczna i powiązana z zewnętrznymi mechanizmami vote escrow, inflacja Berachain jest endogeniczna i napędzana wymaganiami konsensusu.

Co istotne, Berachain nie zwiększa inflacji, gdy $BGT jest odkupywany. Emisje podążają za harmonogramem podobnym do PoS, a spalanie $BGT po prostu zmniejsza aktywną podaż. W teoretycznym przypadku, gdy cały $BGT zostałby odkupiony, łańcuch powróciłby do standardowego modelu PoS – z tą samą emisją, ale bez przekierowywania zachęt przez PoL.

Skarbce i rynek zachęt

Każdy skarbiec nagród (reward vault) jest powiązany z aktywem kwalifikującym się do PoL (np. tokenem LP) oraz zatwierdzonym tokenem zachęt. Walidatorzy przydzielają emisje do skarbców według ustalonych wag. Protokoły mogą dostosować kurs wymiany zachęt, np. „10 tokenów protokołu za każde 1 $BGT otrzymane”.

Jeśli walidator wyśle x $BGT do skarbca, a aktualny kurs wynosi p, walidator otrzyma zachęty o wartości p·x w tokenach protokołu. Te zachęty są zazwyczaj dzielone między walidatora a jego boosterów $BGT.

Skarbce oraz tokeny zachęt muszą być zatwierdzone w głosowaniu bezpośrednio w łańcuchu (on-chain governance) przez posiadaczy tokenów zarządzających.

Architektura: Jak to jest zbudowane?

Berachain jest zbudowany na BeaconKit — modułowym frameworku do tworzenia klientów konsensusu EVM z wykorzystaniem silnika konsensusu CometBFT. Taka architektura pozwala Berachain zachować pełną zgodność z EVM, a jednocześnie korzystać z szybkiej finalizacji, skróconych czasów generowania bloków oraz modułowej rozszerzalności.

BeaconKit

BeaconKit to modułowy framework konsensusu opracowany przez Berachain, który wspiera tworzenie blockchainów o wysokiej wydajności, działających identycznie jak Ethereum (EVM-identical). W odróżnieniu od tradycyjnych łańcuchów opartych na Cosmosie czy rozwiązań „kompatybilnych z EVM”, BeaconKit umożliwia uruchamianie standardowych klientów wykonawczych Ethereum (np. Geth, Reth, Nethermind czy Erigon) na silniku konsensusu CometBFT – bez ingerencji w narzędzia ekosystemu Ethereum i bez pogarszania komfortu pracy programistów.

Działa to dzięki warstwie pośredniej (z ang. middleware), która „opakowuje” CometBFT i implementuje Ethereum Engine API, odwzorowując w praktyce ten sam model oddzielenia warstwy konsensusu od warstwy wykonania, co w Ethereum. Takie podejście daje 100% identyczności z EVM, a nie tylko „kompatybilności” – co oznacza, że deweloperzy mogą korzystać dokładnie z tych samych bibliotek, języków i narzędzi testowych, co na mainnecie Ethereum.

Kluczowe korzyści techniczne:

• Single Slot Finality (SSF): Bloki zostają sfinalizowane w jednym cyklu (slocie), a nie po 13 minutach, jak w Ethereum.
• Optymistyczne budowanie ładunku (Optimistic Payload Building): Wykonywanie bloków odbywa się równolegle z głosowaniem konsensusu, co pozwala skrócić czas tworzenia bloków nawet o 40%.
• Natychmiastowe wykonanie (Immediate Execution): Walidatorzy mogą podpisać stan (state root) jeszcze przed przyjęciem bloku, co umożliwia szybkie potwierdzenia i zwiększa efektywność działania.
• Zgodność z EIP (EIP Compatibility): Integracja rozwiązań takich jak EIP-4788, które umożliwiają niewymagający zaufania dostęp do danych konsensusu z warstwy wykonawczej, co podnosi poziom ochrony i rozszerza możliwości systemu.
• Modularność (Modularity): System pozwala korzystać z niestandardowych twórców bloków, obsługuje rollupy oraz własną logikę stanu, co zapewnia dużą elastyczność i możliwość dopasowania oraz rozbudowy pod konkretne zastosowania.
• Zrównoważoność (Sustainability): Sieć unika problemu rozdzielania się klientów (client forks), pozostawiając logikę wykonawczą w głównych klientach Ethereum, co ułatwia utrzymanie systemu w dłuższym okresie.

BeaconKit jest tym, co pozwala Berachainowi uruchamiać minimalne forki klientów Ethereum (takich jak bera-geth i bera-reth), a jednocześnie zapewniać szybkie, deterministyczne finalizowanie bloków oraz pełne wsparcie EVM. Dzięki temu Berachain to nie tylko blockchain warstwy pierwszej (L1), ale też framework do budowy EVM-native rozwiązań warstwy drugiej (L2) i łańcuchów aplikacyjnych, oferujący wydajność i narzędzia na poziomie Ethereum.

Zgodność 1:1 z EVM i dostosowani klienci wykonawczy

Warstwa wykonawcza Berachain początkowo opierała się na w pełni niezmodyfikowanych klientach EVM. Jednak wraz z propozycją BRIP‑0004 wprowadzono minimalną, ale kluczową zmianę: zapisanie funkcji distributeFor bezpośrednio w warstwie wykonania. Dzięki temu nagrody mogą być automatycznie przydzielane na początku każdego bloku – bez potrzeby używania botów czy wykonywania dodatkowych transakcji.

Ta zmiana wymagała jedynie niewielkich forków klientów Geth i Reth, które teraz działają jako bera‑geth oraz bera‑reth. Dzięki czystemu podziałowi warstwy konsensusu i wykonania w BeaconKit, modyfikacje te pozostają odizolowane i łatwe do utrzymania w dłuższej perspektywie.

Działanie protokołu i cykl życia nagród

PoL (Proof of Liquidity) to nie tylko model ekonomiczny – zastępuje on cały mechanizm motywacyjny w procesie tworzenia bloków. Wymaga to więc ścisłego połączenia między warstwą konsensusu a warstwą wykonania.

To połączenie powstaje dzięki EIP-4788, które udostępnia beacon block roots w środowisku wykonawczym. W każdym bloku warstwa konsensusu przekazuje klucz publiczny walidatora i dane o bloku, co pozwala systemowi PoL dokładnie przypisać nagrody walidatorom i rozpocząć ich wypłatę.

Źródło: honeypaper.berachain.com

Co dzieje się w trakcie tworzenia bloku:

1. Dowód (Proof) – należy potwierdzić, że dany walidator faktycznie zaproponował blok, używając do tego beacon block root.
2. Obliczenie nagrody (Reward Calculation) – kontroler nagród za bloki ustala inflację na blok i, biorąc pod uwagę przyznany walidatorowi boost w $BGT, wylicza, ile nowych $BGT trzeba dla niego wyemitować.
3. Przydział do skarbców (Vault Allocation) – walidator wybiera, do których skarbców nagród (Reward Vaults) trafi emisja i w jakich proporcjach.
4. Emisja (Emission) – przeznaczone pule $BGT trafiają do kontraktów skarbców.
5. Wynagrodzenie (Compensation) – zachęty od protokołów (incentives) są kierowane do walidatorów oraz osób, które boostowały ich $BGT.

Dzięki temu cały proces przydzielania nagród działa automatycznie, w pełni bezpośrednio i w czasie rzeczywistym, bez konieczności angażowania dodatkowych podmiotów czy ręcznego uruchamiania transakcji.

Decyzje projektowe i kompromisy w sieci Berachain

Model ekonomiczny i realokacja zachęt

Berachain optymalizuje mechanizm nagradzania walidatorów, opierając go na dynamicznej gospodarce zależnej od realnego wykorzystania sieci. W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów Proof-of-Stake, gdzie inflacja jest rozdzielana automatycznie bez uwzględnienia aktywności, Berachain wprowadza rynek nagród. Walidatorzy muszą zasłużyć na swoje wynagrodzenie, kierując inflację do specjalnych skarbców, które powiązane są z produktywną działalnością dostarczającą wartość dla ekosystemu. Dzięki temu nagrody są ściśle powiązane z rzeczywistą aktywnością ekonomiczną sieci, co sprzyja zdrowemu rozwojowi i stabilności systemu.

Ten model zniechęca do utrzymywania biernego kapitału i promuje rozwój ekosystemu, ale oznacza też, że dochody walidatora są zmienne i zależne od zewnętrznych zachęt protokołów. Jeśli żadne dAppy nie licytują emisji, zyski walidatorów spadają znacząco.

Złożoność a użyteczność

Protokół wprowadza znaczną złożoność, zarówno w warstwie technicznej, jak i ekonomicznej. System dwóch tokenów, skarbce nagród, wagi emisji, mechanizm boostowania oraz spalania to pojęcia obce dla większości użytkowników i deweloperów.

Architektura ma duży potencjał, ale jest mało intuicyjna. Użytkownicy muszą rozumieć kilka ról (booster $BGT, staker $BERA, dostawca płynności do skarbca), aby maksymalizować zyski. Błędna konfiguracja lub niezrozumienie parametrów skarbców może prowadzić do źle ustawionych zachęt lub utraty kapitału.

Bezpieczeństwo i założenia zarządzania w sieci Berachain

Tylko $BERA podlega slashingowi, co oznacza, że bezpieczeństwo sieci opiera się wyłącznie na stakowaniu $BERA. Boosterzy nie ponoszą ryzyka ekonomicznego w przypadku niewłaściwego działania. Takie rozdzielenie poprawia wygodę użytkowników, ale może zmniejszać całkowitą wartość stawki zabezpieczającej sieć.

Governance odgrywa również kluczową rolę – skarbce, tokeny zachęt i ustawienia emisji trafiają na listę dozwolonych poprzez głosowanie posiadaczy $BGT. Jeśli proces governance zostałby przejęty lub zmanipulowany (na przykład przez zatwierdzenie złośliwego skarbca), mogłoby to zaburzyć przepływ nagród lub naruszyć integralność systemu.

Wektory centralizacji

W Proof of Liquidity (PoL) pojawia się ekonomiczna konkurencja między walidatorami oparta na skuteczności zdobywania boostu w $BGT oraz efektywności zbierania „łapówek” i kierowania ich do odpowiednich pul płynności. Walidatorzy, którzy zdominują te działania, mogą z czasem gromadzić coraz więcej boostu $BGT, co potencjalnie prowadzi do centralizacji. Choć emisje rosną w sposób wklęsły wraz ze wzrostem boostu, ten mechanizm wymaga stałego monitorowania.

Upadek PoL

PoL opiera się na aktywnym udziale walidatorów, protokołów i użytkowników, ale istnieją sytuacje, w których ta równowaga może się załamać.

Jednym z potencjalnych scenariuszy awaryjnych jest zmowa walidatorów polegająca na ustaleniu bardzo wysokich prowizji (np. 100%) od zachęt protokołów. Takie działanie wyeliminowałoby zyski dla osób zwiększających boost $BGT, co prawdopodobnie spowodowałoby ich odejście z systemu poprzez spalanie $BGT na $BERA. Wraz z redukcją udziału boosterów, protokoły mogą przestać rywalizować o emisje, co podważy mechanizm motywacyjny i może doprowadzić system do powrotu do tradycyjnego modelu Proof of Stake (PoS).

Innym ryzykiem są zewnętrzne wstrząsy związane z zyskami, na przykład nagły wzrost stóp procentowych dla pożyczek $BERA wywołany spekulacjami lub kampanią airdropów. W takiej sytuacji walidatorzy i posiadacze $BGT mogą preferować pożyczanie zamiast stakingu lub zwiększania boostu, co zmniejszy ilość stake’owanego $BERA i ograniczy aktywność walidatorów.

W obu przypadkach Berachain wprowadza mechanizmy przeciwdziałania. Krzywa emisji PoL karze walidatorów z niskim boostem, ograniczając ich zdolność do kierowania emisjami. Walidator, który zerwie zmowę i obniży prowizję, może szybko przejąć większość dostępnego boostu. Podobnie, wraz ze spalaniem $BGT i zmniejszaniem się bazy boosterów, stopa motywacyjna dla pozostałych posiadaczy $BGT stopniowo rośnie, co pomaga przywrócić równowagę.

Te mechanizmy sprawiają, że PoL jest podatny na zaburzenia w pewnych warunkach, ale jednocześnie teoretycznie samonaprawialny, pod warunkiem racjonalnego zachowania uczestników i wystarczającej różnorodności protokołów w ekosystemie.

Ekosystem i strategia wejścia na rynek

Aplikacje natywne i protokoły

Berachain wystartował z zestawem zintegrowanych aplikacji DeFi, zaprojektowanych tak, aby zademonstrować i uruchomić model Proof‑of‑Liquidity:

• BEX: Natywny DEX inspirowany Balancerem, obsługujący pule wielotokenowe, MetaPools oraz dynamiczną integrację ze skarbcami.
• Bend: Protokół pożyczkowy umożliwiający pożyczanie i zaciąganie pożyczek pod zastaw $HONEY i innych aktywów, zintegrowany z emisjami ze skarbców.
• Berps: Giełda kontraktów perpetual z opcją handlu z dźwignią, oferująca nagrody zasilane przez skarbce za płynność i aktywność.
• Honey: Natywny, nadzabezpieczony stablecoin Berachain używany w całym ekosystemie do swapów, pożyczek i rozliczeń.

Te aplikacje są ściśle powiązane z PoL i stanowią głównych odbiorców nagród ze skarbców oraz źródło zachęt typu „łapówki”.

Budowanie adopcji

Berachain wywodzi się ze społeczności NFT Bong Bears, wykorzystując kulturę memów i koordynację społeczności do wygenerowania wczesnego zainteresowania. Protokół uruchomił publiczny testnet w 2024 roku, aby dopracować mechanizmy PoL i poznać zachowania użytkowników.

Airdropy $BERA oraz przyznawanie uprawnień do korzystania ze skarbców nagród posłużyły do pozyskania pierwszych uczestników. Nagrody oparte na skarbcach za wkład w testnet i liquidity mining napędziły początkowe użycie sieci, a wczesne propozycje governance kształtowały listę dozwolonych skarbców oraz stawki zachęt.

Walidatorzy i dostawcy infrastruktury stakingowej, w tym Chorus One i Figment, uczestniczyli od wczesnych etapów, pomagając testować strategie optymalizacji walidatorów w modelu PoL.

Środowisko pracy i narzędzia dewelopera

Berachain jest w pełni zgodny z Ethereum Virtual Machine (EVM), co oznacza, że deweloperzy mogą tworzyć i wdrażać kontrakty Solidity dokładnie tak samo, jak na Ethereum, korzystając ze standardowych narzędzi typu Hardhat, Foundry, Metamask czy Ethers.js.

Deweloperzy mogą na sieci Berachain budować:

• Niestandardowe dApps, które integrują się ze skarbcami Proof of Liquidity (PoL).
• Nowe skarbce dla istniejących lub nowych tokenów (po zatwierdzeniu przez governance).
• Protokoły wykorzystujące natywny token $HONEY lub mechanizmy zwiększania boostu $BGT.

Dokumentacja i zestawy SDK są aktywnie utrzymywane, a wdrażanie deweloperów jest uproszczone w porównaniu z większością łańcuchów Cosmos dzięki pełnej zgodności z EVM.

Finansowanie i pozycjonowanie

Berachain zebrał 42 mln USD w rundzie Series A w 2023 roku, prowadzonej przez Polychain Capital, z udziałem Tribe Capital, Shima Capital i Hack VC, oraz 100 mln USD w rundzie Series B w 2024 roku, prowadzonej przez Brevan Howard Digital Crypto Fund. Strategia projektu koncentruje się mniej na surowym TPS, a bardziej na zbieżności ekonomicznej, pozycjonując się jako „gruby protokół”, który kieruje nagrody za bloki do dAppów zamiast do biernych stakerów.

W przeciwieństwie do wielu łańcuchów Berachain nie oferuje po prostu szybkiego wykonywania transakcji, lecz stara się na stałe wbudować użyteczność ekonomiczną w swój mechanizm nagród. To pozycjonuje go jako warstwę bazową zoptymalizowaną pod protokoły o priorytecie płynności oraz jako alternatywę dla modeli PoS dzielących zyski, w których walidatorzy i aplikacje działają w izolacji ekonomicznej.

Ryzyka i pytania otwarte

Pomimo przemyślanego projektu systemu zachęt, model Proof of Liquidity (PoL) Berachain wprowadza nowe ryzyka i niepewności, które wciąż są testowane w praktyce.

Nieudowodnione założenia ekonomiczne

PoL zakłada stały popyt na emisje kierowane przez walidatorów, że protokoły będą rywalizować o alokację $BGT, a użytkownicy będą zwiększać boost dla walidatorów w zamian. Jednak w okresach bessy lub niskiej aktywności dAppów ten popyt może zaniknąć. Bez znaczących „łapówek" dochody walidatorów mogą się załamać, przerywając pętlę nagród.

Przejęcie procesu decyzyjnego

Zarządzanie Berachain opiera się na posiadaczach tokenów $BGT, którzy zatwierdzają listy dozwolonych skarbców i tokenów zachęt. Jeśli w zarządzaniu zdominują go wcześni boosterzy, protokoły lub duże „wieloryby”, może to prowadzić do wypaczenia emisji na korzyść wybranych projektów lub zagrożenia integralności nagród. Choć $BGT jest tokenem nieprzenoszalnym, co oznacza, że władzę w zarządzaniu zdobywa się przez aktywny udział, a nie kupuje, nadal istnieje ryzyko koncentracji władzy.

Zmowa walidatorów i "Upadek PoL"

Jeśli walidatorzy zmówią się, by ustawić prowizje na 100%, mogą wyciągnąć wszystkie nagrody i zmusić boosterów $BGT do spalania swoich tokenów na $BERA. To zmniejszyłoby aktywność w skarbcach i potencjalnie przywróciłoby system do faktycznego modelu Proof-of-Stake. Chociaż teoria gier sugeruje, że racjonalny walidator podkopałby kartel, by zdobyć boost, odporność systemu zależy od rzeczywistych zachowań, a nie od teorii.

Wstrząsy zewnętrzne i presja na opuszczenie PoL

Gwałtowne wzrosty stóp pożyczkowych $BERA lub spekulacje mogą zachęcić walidatorów i użytkowników do opuszczenia PoL – przez odstawienie stake’u lub spalenie $BGT. Jeśli takie zachowanie byłoby masowe, łańcuch może doświadczyć tymczasowego załamania pokrycia boostem i przepływu emisji. Projekt zawiera samoregulujące pętle zwrotne (spalanie zmniejsza podaż, zwiększając zwroty na jeden $BGT), ale zakłada, że uczestnicy będą reagować i działać z długoterminowym nastawieniem.

Podsumowanie / TL;DR

Berachain to blockchain warstwy pierwszej (Layer 1), który koncentruje się na rozwiązaniu rzadko poruszanego problemu – niewłaściwego modelu nagradzania walidatorów. W większości sieci nagrody otrzymuje się za samo utrzymywanie tokenów w stakingu, niezależnie od faktycznej aktywności. Berachain proponuje alternatywę w postaci modelu Proof-of-Liquidity (PoL), w którym emisja tokenów kierowana jest do użytkowników oraz aplikacji zdecentralizowanych (dApps) realnie tworzących wartość w ekosystemie. Walidatorzy rywalizują tu o jak najbardziej efektywne rozdysponowanie inflacji, co ma lepiej powiązać system zachęt z rzeczywistym wykorzystaniem sieci.

Platforma opiera się na architekturze modułowej zgodnej z EVM (BeaconKit + CometBFT), zapewniając szybkie finalizowanie transakcji oraz znajome środowisko dla deweloperów. Jednocześnie wprowadza ona nowatorskie mechanizmy ekonomiczne oparte na dwóch tokenach.

Główna zasada jest prosta: nagrody trafiają do płynności, a nie do zamrożonego kapitału. Niesie to jednak ze sobą ryzyka – Proof-of-Liquidity jest bardziej złożony, mniej przewidywalny i wymaga aktywnego udziału ekosystemu. To, czy stanie się nowym standardem ekonomii blockchainów warstwy pierwszej, czy też nie przetrwa próby skoordynowanego działania na dużą skalę, zależeć będzie od skuteczności przyjętego systemu zachęt.

Obecnie Berachain jest jednym z najbardziej ambitnych projektów próbujących dostosować model nagradzania walidatorów do rzeczywistej aktywności on-chain.

Źródła

• Joel Monegro – Fat Protocols
• David Phelps – The Fat App Thesis
• Berachain – The Fat Bera Thesis
• Berachain – Honeypaper: Proof-of-Liquidity Overview
• Berachain - Berachain docs
• Berachain - BRIP-0004: Enshrined Proof of Liquidity Reward Distribution
• Ethereum - EIP-4788: Beacon block root in the EVM
• Codebyankita - Deep Dive into Proof of Liquidity: Berachain’s Game-Changing Consensus Mechanism